Κλιματική αλλαγή: Η πιο ταξικά φορτισμένη μεταβολή

Του Κώστα Ζαχαριάδη*

Απ’ τις 26 Νοεμβρίου έως τις 7 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στη Ντόχα του Κατάρ η 18η διεθνής συνάντηση του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. Η ιστορία αρχίζει πριν από δύο και πλέον δεκαετίες, 

με το που έγινε ευρέως γνωστό ότι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες υπερθερμαίνει τον πλανήτη. Οι κλάδοι της βιομηχανίας που πρωτοστατούν στις εκπομπές αυτές κατάλαβαν ότι αν παρθούν μέτρα για μείωση των εκπομπών, αυτό θα τους κόστιζε δισεκατομμύρια.

Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει θέσει το όριο των 2ο C ως ανώτατο όριο αύξησης της θερμοκρασίας για να μην έχουμε ανεξέλεγκτες κλιματικές εξελίξεις. Κανείς (σχεδόν κανείς) άνθρωπος δεν αμφισβητεί πλέον τα δεδομένα για την αλλαγή του κλίματος. Μέχρι και η Παγκόσμια Tράπεζα δέχεται ότι η παγκόσμια οικονομία οδηγεί τον πλανήτη σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 4ο C ώς το τέλος του αιώνα, αν η παγκόσμια κοινότητα αποτύχει να δράσει.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι περίοδοι υπερβολικής ζέστης-ξηρασίας, όπως αυτή στη Ρωσία το καλοκαίρι του 2010 και το καλοκαίρι του 2012 στις ΗΠΑ και αλλού, που εκτόξευσαν τις τιμές στα σιτηρά, θα είναι ο κανόνας στο μέλλον. Η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει, καταστροφικοί τυφώνες, όπως ο “Σάντυ”, θα αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση, κ.α.

Η αναζήτηση νέων αγορών έχει αποσύρει το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής από την ατζέντα των κυβερνήσεων μέσα στο διεθνές περιβάλλον της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Από το 2008 και μετά οι προσπάθειες για δεσμευτικές συμφωνίες που θα υποχρεώνουν τα κράτη του Βορρά αλλά και τις γρήγορα αναπτυσσόμενες χώρες του Νότου σε μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου μένουν άκαρπες. Το περιβάλλον πλέον αντιμετωπίζεται ως κατεξοχήν πεδίο εμπορευματικής κερδοφορίας ενώ, όπως δείχνουν και οι πρόσφατες εξελίξεις και στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση χρησιμοποιείται ως αφορμή για την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση οικολογικών πεδίων (ενέργεια, νερό κ.α.).

Μέρος του παγκόσμιου κεφαλαίου θεωρεί ότι και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά του συνδέονται με τη σταθεροποίηση του κλίματος και με την σε έναν βαθμό αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα. Είναι το λεγόμενο «πράσινο» κεφάλαιο. Δεν μας αφήνει αδιάφορους αυτή η πτυχή διαφοροποίησης στην παγκόσμια οικονομία αλλά η πολιτική πρόταση της Αριστεράς υπερβαίνει αυτή την διαφοροποίηση. Η πολιτική πρόταση για ένα νέο πρότυπο παραγωγής και κατανάλωσης και σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο είναι πιο επίκαιρο και πιο αναγκαίο από ποτέ. Ο προσανατολισμός των οικονομιών με βάση όχι το αόρατο χέρι της αγοράς που θα λύσει αυτομάτως όλα τα προβλήματα, αλλά με βάση την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών στο πλαίσιο μιας βιώσιμης και αειφόρου ολοκληρωμένης ανάπτυξης, μπορεί να δώσει λύσεις. Η ανάγκη για οικολογική ανασυγκρότηση της οικονομίας απαιτεί νέο πρότυπο για την κοινωνική οργάνωση, την κατανάλωση, την παραγωγή, την εργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και των λαών. Η περιβαλλοντική κρίση συμπυκνώνει όλες τις αντιφάσεις ενός στρεβλού αναπτυξιακού προτύπου που κυριάρχησε στον σύγχρονο κόσμο.

Η οικονομική και η οικολογική κρίση διαπλέκονται με ολέθριες συνέπειες για τις κοινωνίες. Στην Ε.Ε. οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια υφαρπάζουν κάθε πηγή πλούτου ενώ παράλληλα περιορίζουν τις δημοκρατικές διεξόδους αντιμετώπισης των σύνθετων προβλημάτων.

Ο αγώνας ενάντια στην κλιματική αλλαγή σε τοπικό και διεθνές επίπεδο είναι αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία. Οι συνέπειες της οικολογικής καταστροφής έχουν κοινωνικό πρόσημο• θα την πληρώσουν οι πιο φτωχοί και αδύναμοι και στον διαχωρισμό μεταξύ κρατών αλλά και μέσα στα ίδια τα κράτη. Η κλιματική αλλαγή έχει μια «ταξική ιδιομορφία»: αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα είναι αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες και την ισχύ να διαπραγματεύονται στα διεθνή οικονομικά forum, επιβάλλοντας «λύσεις», ενώ αυτοί που δεν συνέβαλαν καθοριστικά στο να διαμορφωθεί η υφιστάμενη κατάσταση είναι πιο ευπαθείς, εκτεθειμένοι, περισσότερο απροστάτευτοι στις συνέπειές της. Η κλιματική αλλαγή είναι η πιο ταξικά φορτισμένη μεταβολή που θα βιώσει η ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα.

twitter: @CZachariadis

*Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι μέλος της ΠΣΕ του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Πηγή: www.avgi.gr